Istnieje szereg produktów spożywczych, o których utarło się mówić, że są light, że pomagają w odchudzaniu. Jednym z nich jest czekolada dawniej zwana „lekką”. Dlaczego już się tak nazywać nie może? O tym za chwilę. Na początku porównamy skład czekolady mlecznej „lekkiej” (bez dodatku cukru) oraz tradycyjnej czekolady mlecznej.
Skład Czekolady Mlecznej Bez Dodatku Cukru:
Substancja słodząca maltitol E965
Tłuszcz kakaowy
Mleko w proszku pełne
Miazga kakaowa
Serwatka w proszku
Emulgatory: Lecytyna sojowa i E476 (Polirycynooleinian poliglicerolu)
Aromat
Skład Czekolady Mlecznej:
Cukier
Tłuszcz kakaowy
Mleko pełne w proszku
Miazga kakaowa
Serwatka w proszku
Laktoza i białka mleka
Miazga z orzechów laskowych
Tłuszcz mleczny
Emulgator (lecytyna sojowa)
Aromat
Niby nic niepokojącego – w Czekoladzie Bez Dodatku Cukru faktycznie nie ma w składzie cukru. Jego miejsce zajął maltitol (E965). Maltitol należy do tzw. „alkoholi cukrowych” – polioli. Na stronie www.eufic.org czytamy, że: „Poliole są to tzw. alkohole cukrowe. Występują one naturalnie, ale większość jest wytwarzana przemysłowo z innych węglowodanów. Jednym z najczęściej wykorzystywanych polioli jest izomalt, który wytwarzany jest z sacharozy. Poliole mają słodki smak i mogą być stosowane w żywności analogicznie do cukrów, natomiast spożywane w dużych ilościach mogą mieć działanie przeczyszczające (laksacyjne).”
Stąd na opakowaniu informacja, że „Spożycie w nadmiernych ilościach może mieć efekt przeczyszczający.”. Obecność malitolu wyklucza ten produkt w diecie m.in. osób cierpiących na zespół jelita drażliwego. Zauważmy jeszcze, że Czekolada Mleczna Bez Dodatku Cukru zawiera dwa emulgatory – oprócz lecytyny sojowej (która jest standardowym emulgatorem w produkcji czekolady) pojawia się dodatkowo tajemniczy E 476 – Polirycynooleinian poliglicerolu. Na stronie Federacji Konsumentów możemy przeczytać, że jest to
„syntetyczny emulgator i stabilizator. Stosowany w produktach przeznaczonych do smarowania pieczywa o zredukowanej ilości tłuszczu, do sosów sałatkowych, słodyczy na bazie kakao i czekolady. W testach na zwierzętach przy podawaniu dużych dawek obserwowano powiększenie wątroby i nerek. Odradza się częste spożywanie.”
W Czekoladzie Mlecznej skład jest klasyczny, wszystkie składniki są naturalne, nie ma żadnych dodatków do żywności, jakość tłuszczu jest dobra (UE dopuszcza 5% dodatek tłuszczu roślinnego innego niż tłuszcz roślinny – a tłuszcz roślinny m.in. ma działanie rakotwórcze) – pojawia się tylko tłuszcz kakaowy oraz mleczny (w końcu to czekolada mleczna). Różnica jakościowa między czekoladą mleczną a „light” to inny rodzaj substancji słodzącej oraz dodatek drugiego emulgatora.
Zerknijmy teraz na wartość odżywczą obu czekolad:
Wartość energetyczna: 100g Czekolady Mlecznej dostarcza 530 kcal, a 100g Czekolady Mlecznej Bez Dodatku Cukru… 485 kcal. Różnica to jedynie 45 kcal!!! Czekolada Bez Dodatku Cukru ma aż o 8% mniej kalorii niż czekolada mleczna klasyczna. Jestem pod wrażeniem tak oszałamiającego ograniczenia kaloryczności!
Białko: w Czekoladzie Bez Dodatku Cukru jest o 12% więcej.
Węglowodany: Ogólna ilość węglowodanów w Czekoladzie Bez dodatku cukru jest o 9% mniejsza niż w Czekoladzie Mlecznej. Aż o 9%! Jednakże żeby być sprawiedliwym, trzeba spojrzeć na jakość węglowodanów. W Czekoladzie Mlecznej Bez Dodatku Cukru nie ma cukru w sensie sacharozy, a większość weglowodanów stanowią poliole.
Tłuszcz: Czekolada Bez Dodatku Cukru ma o 16% więcej tłuszczu niż Czekolada Mleczna! Tłuszcz w czekoladzie to przede wszystkim kwasy tłuszczowe nasycone, które tworzą tkankę tłuszczową na wysokości pępka.
Błonnik: Akurat moim zdaniem ilość błonnika w czekoladzie nie jest aż taka istotna (dla błonnika jemy marchewkę a nie czekoladę), ale możemy nadmienić, że w Czekoladzie Mlecznej Bez Dodatku Cukru jest 16% mniej błonnika niż w Czekoladzie Mlecznej. To ograniczenie nie jest na naszą korzyść, ponieważ to błonnik pokarmowy zmniejsza indeks glikemiczny produktów spożywczych, reguluje persytaltykę jelit i ułatwia chudnięcie.
Sód: Dla mnie to największa niespodzianka. Czekolada Mleczna Bez Dodatku Cukru ma 3 razy więcej sodu niż Czekolada Mleczna! Sód zatrzymuje wodę w organizmie, w nadmiarze doprowadza do powstania obrzęków i nadciśnienia.
Czy produkty typu Czekolada Mleczna Bez Dodatku Cukru może być zaliczana do produktów „light”?
Pojawienie się na opakowaniu produktu spożywczego hasła „light” czy „lekki/a” jest oświadczeniem żywieniowym. Oświadczenia żywieniowe regulowane są przez prawo UE:
LEKKI
Oświadczenie, że produkt jest „lekki” oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, musi spełniać takie same warunki jak te, które ustalono dla terminu „zmniejszona zawartość”; oświadczeniu temu towarzyszy ponadto wskazanie na właściwość (właściwości), które sprawiają, że środek spożywczy staje się produktem „lekki”.
Niewiele nam to mówi. Poniżej mamy wyjaśnienie terminu „zmniejszona zawartość”:
O OBNIŻONEJ ZAWARTOŚCI [NAZWA SKŁADNIKA ODŻYWCZEGO]
Oświadczenie, że zawartość jednego lub kilku składników odżywczych została obniżona oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, może być stosowane tylko wówczas, gdy obniżenie zawartości wynosi co najmniej 30 % w porównaniu z podobnym produktem, z wyjątkiem mikroskładników odżywczych, gdzie dopuszczalne jest różnica 10 % w wartościach odniesienia zgodnie z dyrektywą Rady 90/496/EWG oraz sodu lub wartości równoważnej dla soli, gdzie dopuszczalna jest różnica 25 %.
Żaden ze składników odżywczych nie został ograniczony o więcej niż 30%. Zatem czy omawiana przez nas czekolada może być „lekka” ze względu na obniżoną kaloryczność?
ZMNIEJSZONA WARTOŚĆ ENERGETYCZNA
Oświadczenie, że środek spożywczy ma zmniejszoną wartość energetyczną oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, może być stosowane tylko wówczas, gdy wartość energetyczna jest zmniejszona o przynajmniej 30 %, ze wskazaniem na cechę lub cechy, które sprawiają, że dany środek spożywczy ma zmniejszoną ogólną wartość energetyczną.
Niespecjalnie Czekolada Mleczna Bez Dodatku Cukru może być produktem light, skoro wartość energetyczna jest mniejsza jedynie o 8% w porównaniu z produktem „klasycznym”. Dlatego też czekolada „lekka” nie jest już „lekką”
Czy takie produkty jak Czekolada Mleczna Bez Dodatku Cukru powinny być totalnie skreślone? Uważam, że wszystko jest dla ludzi. Jeżeli ktoś boi się lub nie może spożywać sacharozy, może pozwolić sobie na tego rodzaju czekoladę. Najważniejszy jest jednak umiar i zdrowy rozsądek przy korzystaniu z tego typu produktów!
Pozdrawiam
Ewa Mirkowicz
Mgr inż. Technologii żywności i żywienia człowieka
Specjalista ds. żywienia człowieka
Fizjolog żywienia człowieka
Centrum Dietetyki i Edukacji Żywieniowej SALVERE www.salvere.pl